Kategorie istotne w przygotowaniu się osób w średniej dorosłości do zmian związanych z wiekiem w perspektywie geragogiki – szkic teoretyczny

Anna Leszczyńska-Rejchert

doi:10.57655/EXLIBRIS_2_2024_6

Published : 2025-01-31

Vol. 27 No. 2 (2024)

Categories important in the preparation of people in middle adulthood for age-related changes in the perspective of geragogy – theoretical sketch

Anna Leszczyńska-Rejchert

https://orcid.org/0000-0001-5535-2730

DOI: https://doi.org/10.57655/EXLIBRIS_2_2024_6

Abstract

Preparation for age-related changes, also known as preparation for old age, is an essential area of interest for various sciences. Gerontology (especially geragogy) and social policy (primarily senior policy) are leading in this study area. This interest results from the intensive pace of aging in modern societies and the need to urgently take appropriate practical actions, for example, in health care and social assistance. Preparation for old age has individual and social values. Unfortunately, most adults do not take action in this area. The article aimed to identify ways for individuals in mid-adulthood to prepare for age-related changes, discussed within the context of categories significant from the perspective of geragogy. At the same time, the analyses used the assumptions of the holistic model of health in the individual aspect. Therefore, it was established that in preparing people in the middle adult phase for age-related changes, the basis should be health, education, and self-care. Taking actions that fit into separate categories will undoubtedly make it easier to maintain or achieve independence and agency, which are extremely important in the lives of adults, regardless of what stage of adulthood they are in.

Keywords:

geragogy, senior policy, middle adulthood, preparation for age-related changes, preparation for old age, education for old age

Most read articles by the same author(s)

Agata Chabior, Anna Leszczyńska-Rejchert, Zofia Szarota, University gerontological education in the field of pedagogy , Exlibris Social Gerontology Journal: Vol. 20 No. 1 (2021): Exlibris Social Gerontology Journal
Anna Leszczyńska-Rejchert, The University of the Third Age and other forms of education of seniors in Warmia and Mazury in the perspective of geragogy – research report , Exlibris Social Gerontology Journal: Vol. 25 No. 2 (2023): Exlibris Social Gerontology Journal
Anna Leszczyńska-Rejchert, Seniors as family resources from perspective of people in early and medium adulthood , Exlibris Social Gerontology Journal: Vol. 12 No. 2 (2016): Present – Absent Older people in the family

Details

References

Statistics

Authors

Download files

PDF - pełny tekst artykułu (Język Polski)

Citation rules

Leszczyńska-Rejchert, A. (2025). Categories important in the preparation of people in middle adulthood for age-related changes in the perspective of geragogy – theoretical sketch. Exlibris Social Gerontology Journal, 27(2), 103–120. https://doi.org/10.57655/EXLIBRIS_2_2024_6

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Baltes, P. B., Smith, J. (2003). New frontiers in the future of aging: from successful aging of the young old to the dilemmas of the fourth age. Gerontology, 49, 123–145.

Chabior, A. (2000), Rola aktywności kulturalno-oświatowej w adaptacji do starości. Instytut Technologii Eksploatacji. Ośrodek Kształcenia i Doskonalenia Kadr.

Chopra, D. (1995). Życie bez starości. Młode ciało. Ponadczasowy umysł. Wydawnictwo Książka i Wiedza.

Dubas, E. (2008). Estetyzacja starości w kontekście pomyślnego starzenia się. W: J. T. Kowaleski i P. Szukalski (red.), Pomyślne starzenie się w perspektywie nauk społecznych i humanistycznych (ss. 111–124). Zakład Demografii i Gerontologii Społecznej UŁ.

Dubas, E. (2005). Geragogika – dyscyplina pedagogiczna o edukacji w starości i do starości. W: A. Fabiś (red.), Seniorzy w rodzinie, instytucji i społeczeństwie. Wybrane zagadnienia współczesnej gerontologii (ss. 143–155). Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania i Marketingu.

Dubas, E. (2013). Starość znana i nieznana – wybrane refleksje nad współczesną starością. Rocznik Andragogiczny, 20, 135–152.

Dubas, E. (2024). Humanistyczny obraz starości. Przesłanki dla gerontologii humanistycznej. Refleksje nad starością, tom 3. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Frechman, E., Dietrich, M. S., Buck, H. G., Rhoten, B. A., & Maxwell, C. A. (2022). PLAN. Preparing and Living for Aging Now; A descriptive study investigating older adults' readiness to plan for aging and frailty. Geriatric Nursing, 47, 164–170.

Hajek, A., Lehnert, T., Wegener, A., Riedel-Heller, S. G., & König, H. H. (2018). Do individuals in old age prepare for the risk of long-term care? Results of a population-based survey in Germany. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(10), 2189.

Halicki, J. (2010). Obrazy starości rysowane przeżyciami seniorów. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Hill, R. D. (2009). Pozytywne starzenie się. Młodzi duchem w jesieni życia. MT Biznes Sp. z.o.o.

Kamiński, A. (1971). Wychowanie do starości. Zdrowie Psychiczne, 1–2, 93–102.

Kamiński, A. (1975). Pedagogika w służbie gerontologii społecznej. Człowiek w Pracy i w Osiedlu, 4, 9–26.

Kamiński, A. (1978). Studia i szkice pedagogiczne. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Kamiński, A. (1982). Funkcje pedagogiki społecznej. Praca socjalna i kulturalna. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Kamiński, A. (1986). Pedagogika w służbie starości. W: Encyklopedia Seniora (ss. 115–117). Wiedza Powszechna.

Komatsu, H., Yagasaki, K., Kida, H., Eguchi, Y., & Niimura, H. (2018). Preparing for a paradigm shift in aging populations: listen to the oldest old. International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-being, 13(1), 1511768.

Konieczna-Woźniak, R. (2013). Uczenie się jako strategia pozytywnego starzenia się. Rocznik Andragogiczny, 185–200.

Kuchcińska, M. (2004). Edukacja do i w starości w kontekście kamieni milowych na drodze życia seniorów. W: M. Kuchcińska (red.), Zdrowie człowieka i jego edukacja gerontologiczna (ss. 145–159). Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. K. Wielkiego.

Leszczyńska-Rejchert, A. (2010). Człowiek starszy i jego wspomaganie – w stronę pedagogiki starości. Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.

Leszczyńska-Rejchert, A. (2019). Wbrew stereotypom – pomyślna starość „wyjątkowych seniorów. Studium z pedagogiki społecznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.

Leszczyńska-Rejchert, A. (2021). Wyzwania i zadania geragogiki. Wydawnictwo Uniwersytetu Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.

Levinson, D. J. (1986). A conception of adult development. American Psychologist, 41, 3–13.

Lipman, F. (2016), Wiek to nie wyrok. 10 sekretów długowieczności. Wydawnictwo Vital.

Neville, S., Napier, S., Adams, J., Shannon, K., & Wright-St Clair, V. (2021). Older people’s views about ageing well in a rural community. Ageing & Society, 41(11), 2540–2557.

Park, J., Fung, H. H., Rothermund, K., & Hess, T. M. (2020). The impact of perceived control and future-self views on preparing for the old age: Moderating influences of age, culture, and context. The Journals of Gerontology: Series B, 75(5), e18-e28.

Sadler E., Biggs S. (2006). Exploring the links between spirituality and „successful aging”. Journal of Social Work Practice, 20, 267–280.

Semków, J. (2010). Poczucie bezpieczeństwa ludzi starych jako warunek konieczny ich dobrej kondycji psychofizycznej. W: M. Halicki, J. Halicki, K. Czykier (red.), Zagrożenia w starości i na jej przedpolu (ss. 121–130). Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Skowrońska, D. (2009). Edukacja i samorealizacja w procesie przygotowania do starości i wizji starości osób w wieku średnim – sprawozdanie z badań. Chowanna, 2, 63–75.

Solhi, M., Pirouzeh, R., & Zanjari, N. (2022). Middle-aged preparation for healthy aging: A qualitative study. BMC Public Health, 22(1), 274.

Straś-Romanowska, M. (2000). Paradoksy rozwoju człowieka w drugiej połowie życia a psychoprofilaktyka starości. W: B. Kaja (red.), Wspomaganie rozwoju. Psychostymulacja i psychokorekcja. Tom 2 (ss. 44–55). Wydawnictwo Uczelniane WSP.

Sto sposobów na dobrą jakość życia seniora. Na Temat, czerwiec 2005, 2.

Sulik, M. (2023). Kategorie pedagogiczne w perspektywie gerontologiczno-biograficznej (refleksje z badań). Edukacja Dorosłych, 89(2), 43–65.

Szarota, Z. (2004). Gerontologia społeczna i oświatowa. Zarys problematyki. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.

Szarota, Z. (2010). Starzenie się i starość w wymiarze instytucjonalnego wsparcia na przykładzie Krakowa. Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego.

Szarota, Z. (2015). Uczenie się starości. Edukacja Dorosłych, 72(1), 23–35.

Szatur-Jaworska, B. (2006). Faza starości w cyklu życia człowieka – ogólna charakterystyka. W: B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska, Podstawy gerontologii społecznej (ss. 35–61). Oficyna Wydawnicza Aspra-JR.

Szukalski, P. (2009). Podsumowanie. Wnioski i rekomendacje. W: P. Szukalski (red.), Przygotowanie do starości. Polacy wobec starzenia się (ss. 231–236). Fundacja Instytut Spraw Publicznych.

Uchwała nr 161 Rady Ministrów z dnia 26 października 2018 r. w sprawie przyjęcia dokumentu „Polityka społeczna wobec osób starszych 2030. Bezpieczeństwo – Uczestnictwo – Solidarność” (MP, 2018, poz. 1169).

Uchwała nr 238 Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2013 r. w sprawie przyjęcia dokumentu „Założenia Długofalowej Polityki Senioralnej w Polsce na lata 2014–2020” (M.P. 2014, poz. 118).

Uzar K. (2011). Wychowanie w perspektywie starości. Personalistyczne podstawy geragogiki. Wydawnictwo KUL.

Woynarowska, B., Kowalewska, A., & Izdebski, Z. (2021). Biomedyczne podstawy rozwoju i edukacji. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Zych, A. A. (2011). Profilaktyka gerontologiczna a normalne i optymalne starzenie się. Wspólne Tematy, 1, 15–25.

Netografia

WHO, Active ageing: a policy framework, Geneva 2002, http://whqlibdoc.who.int/hq/2002/, [dostęp: 30.10.2024]